شهادت آیتالله مدرس و روز مجلس
شهید آیتالله سیدحسن مدرس در سال 1287 قمری به دنیا آمد . او تحصیل خود را در علوم دینی در اصفهان ، سامرا و نجف در محضر بزرگانی چون آیتالله میرازی شیرازی ، صاحب فتوای تحریم تنباکو و ... تا درجه اجتهاد ادامه داد ؛ آنگاه به اصفهان مراجعت کرده و مشغول تدریس فقه و اصول شد . ایشان در جریانات مربوط به نهضت مشروطه به سمت سیاست روی آورد .
مرحوم مدرس در این باره گفته است : « بعد از مراجعت از عتبات ، در اصفهان فقط از امورات اجتماعیه ، مباحثه و تدریس اختیار کرده بودم ، تا زمان انقلاب استبداد به مشروطه ، مجبورا اوضاع دیگری پیش آمد» .
فعالیت سیاسی ایشان با عضویت در انجمن ایالتی اصفهان آغاز می‌شود و با انتخاب او به عنوان یکی از پنج تن علمای منتخب ، برای دوره دوم قانون‌گذاری مجلس ، در تاریخ 1289 شمسی ، چهره سیاسی او شناخته‌تر می‌شود .
مدرس در این مجلس نقش خود را به خوبی ایفا کرد . وی در دوره سوم نیز از طرف مردم تهران به نمایندگی انتخاب شد ؛ ولی این مجلس به علت فشار خارجی و آغاز جنگ اول جهانی یکسال بیشتر دوم نیاورد .
مدرس از چهره‌های سرشناس کمیته دفاع ملی بود که جهت جلوگیری از پیشرفت نیروهای روسیه تزاری به سمت پایتخت به قم مهاجرت کردند . او سپس عازم اصفهان ، کرمانشاه ، عراق ، ترکیه و سوریه گردید و پس از دو سال به ایران بازگشت .
با امضای قرارداد 1919 وثوق‌الدوله ، مدرس به مخالفت برخاست و با این قرارداد ننگین به شدت مخالفت کرد و اجازه نداد ایران بین اجانب تقسیم شود . پس از کودتای رضاخان و سید ضیاءالدین طباطبایی در سوم اسفند 1299 ، مدرس همراه بسیاری از ملیون و مبارزان دستگیر شد و تا پایان عمر کابینه سیاه سید ضیاءالدین طباطبایی در قزوین زندان بود .
پس از آزادی به نمایندگی مردم تهران در مجلس چهارم انتخاب شد و به عنوان نایب رییس مجلس و رهبری اکثریت مجلس برگزیده شد . دوره پنجم مجلس در سال 1302 افتتاح شد و در این دوران پر اهمیت تاریخ مشروطه که با تغییر سلسله قاجاریه و روی کار آمدن رضاخان همراه بود ، مدرس رهبری اقلیت مجلس را بر عهده داشت .
رضاخان که به دنبال حذف قاجار و حاکمیت خود بود ، طرح جمهوری را مطرح کرد اما وجود مدرس و رفقای او در مجلس که فراکسیون اقلیت را تشکیل می‌دادند ، مانع از به سرانجام رسیدن طرح جمهوری رضاخانی گردید . یکی از وقاع مهم مجلس پنجم استیضاح رضاخان ، توسط مدرس بود ؛ اما، رضاخان توانست با فریب و نیرنگ ، مقدمات تصویب انقراض قاجاریه را فراهم کند و در تاریخ 9 آبان 1304 این کار را عملی کرد و خود به پادشاهی ایران رسید .
رضاخان در طی برگزاری انتخابات مجلس هفتم ، اجازه نداد مدرس به مجلس راه یابد و ابتدا مدتی او را خانه‌نشین کرد و سپس در 16 مهر 1307 دستگیر و به دامغان و مشهد و سپس به خواف تبعید کرد .
شهید مدرس 7 سال در خواف توسط مأموران تحت نظر بود و در 22 مهر 1316 از خواف به کاشمر منتقل شد . در این زمان رضاخان دستور قتل مدرس را به رییس شهربانی کاشمر داد ولی او به این کار تن نداد و در نتیجه این مأموریت به جهانسوزی ، متوفیان و خلج واگذار شد . آنها در شب دهم آذر 1316 برابر با 27 رمضان 1356 قمری به سراغ آن عالم ربانی رفتند و او را به شهادت رساندند و جنازه را مخفیانه به خاک سپردند . قبر شهید مدرس پس از شهریور 1320 و خروج رضاخان از ایران ، توسط اهالی محل شناسایی و مشخص گردید .