آدم هفت خط
ما معمولاً عادت داریم در توصیف اشخاص زیرک و با هوش و اکثراً رند و مکار از اصطلاح آدم هفت خط استفاده کنیم ! اما چرا ؟
روایتی درمورد ریش? تاریخی اصطلاح هفت خط وجود دارد . این روایت برمیگردد به آئین شرابخواری در حضور پادشاه در دوران ساسانیان . در آن زمان پیمانه های ظریف و زیبایی از شاخ گاو یا بزکوهی درست میکردند که چون پایه نداشته است کسی نمیتوانسته آن را روی زمین یا میز بگذارد و از نوشیدن شرابِ ریخته شده در پیمانهاش طفره برود . از این رو دارند? جام مجبور بوده است محتویات آن را لاجرعه سربکشد .
اما برای اینکه کسی بیش از انداز? ظرفیت خود باده گساری نکند و از سرِ مستی با حرکت و یا گفتار خود ، احترام و شأن مجلس شاهانه را از بین نبرد ، هر کدام از مدعوین ، پیمانه ( شاخ ) مخصوص خود را داشته که به جهت تعین میزان توانایی او در باده گساری خطی در داخل آن شاخ کشیده شده بوده که ساقی برای دارنده پیمانه فقط تا حدِ همان خط ، شراب در پیمانهاش می ریخته است .
به مرور زمان تمامی پیمانههای شراب را با هفت خط ، مشخص و درجه بندی کردند . در مجالسی که پادشاه حضور داشته است ، میهمانان معمولاً از 3 تا 6 خط شراب می نوشیده اند . اما بودهاند افرادی که لوطی نیز خوانده می شدهاند که تا 7 خط را شراب می نوشیدند بدون آن که حالتی مستانه در آنها ظاهر شود که در پی آن دست به حرکاتی بزنند که موجب هتکِ حرمتِ حضور پادشاه در مجلس بشود . این قبیل افراد را هفت خط می نامیدهاند ، یعنی که آنها افرادی صاحب ظرفیت و زرنگ بوده و به کلیه رموز و فنون شرابخواری تسلط کامل داشتهاند .
این اصطلاح به مرور زمان جنبه عام و مَجازی پیدا کرده و در فرهنگ عامه به افراد با هوش و زیرک و مرد رند هفت خط اطلاق گردیده است . اضافه میشود که هر یک از خطوط هفتگانه جام شراب ، اسم ویژ? خود را داشته است :
خط مزور : کمترین میزان شراب در جام
خط فرودینه
خط اشک
خط ازرق ( خط شب ، خط سیاه یا خط سبز) این خط کاملاً در وسط پیمانه بوده و خط اعتدال درشرابخواری محسوب میگردیده است .
خط بصره
خط بغداد
خط جور که لب پیمانه بوده و جام بیش از آن جا نداشته ؛ به عبارت دیگر جام لبریز از شراب می بوده است .