بـچـه هـای بـاهـوش را از کـجـا بـشـنـاسـیـم؟
همیشه در پرورش کودک ، سوال های زیادی ذهن والدین را به خود مشغول می کند ؛ آیا کودکم می تواند موفق شود ؟ آیا از زندگی لذت می برد ؟ آیا دوست پیدا خواهدکرد ؟ و با شروع تحصیل سوال های بیشتری ذهن آنها را مشغول می کند ؛ آیا در درس هایش خوب پیش می رود ؟ نسبت به همسن هایش بهتر است ؟ استعداد بیشتری دارد ؟
دیکشنری وبستر، کلمه « استعداد» را این گونه ترجمه می کند : داشتن یک توانایی ذاتی و آشکار شدن آن . کودکان بااستعداد ، با داشتن توانایی های فوق العاده ، قادرند کارهایی بیشتر از آنچه در سن آنها انتظار می رود ، انجام دهند . « توانایی های بالقوه» یعنی توانایی های فکری ، تحصیلی ، رهبری کردن در گروه و توانایی در جنبه های هنری و خلاقانه .
بچه های بااستعداد تمرکز بیشتری در انجام کارهایشان دارند و البته حافظه شان هم برای به خاطر سپردن مطالب بهتر است درنتیجه در درس های اصطلاحا حفظی ، موفق ترند . اما برخی دانشمندان و محققان معتقدند هیچ کودکی به طور ذاتی با استعداد نیست اما در برخی کودکان ویژگی هایی وجود دارد که با حضور در محیط های اجتماعی متفاوت ، ارتقا می یابد اما دست یافتن به چنین الگوهایی هم در کودکان متفاوت است .
برخی افراد در بعضی زمینه ها با استعداد و در برخی زمینه ها ضعیف هستند . یک ریاضیدان ممکن است خواننده خوبی نباشد همان طور که یک هنرمند با استعداد ممکن است در ریاضی ضعیف باشد .
ویژگی های رایج کودکان با استعداد
یکی از راه هایی که والدین می توانند استعداد کودکشان را در زمینه خاصی پیدا کنند ، بررسی صحبت های روزمره ، فعالیت ها و عکس العمل های آنهاست .
ویژگی های بچه های 4 تا 6 سال که زمینه های رشد استعدادشان بیشتر است :
در رابطه با هر چیزی کنجکاو هستند .
سوال های متفکرانه ای می پرسند .
خودشان را به راحتی ابراز می کنند .
دامنه لغات وسیعی دارند و از آنها در صحبت هایشان استفاده می کنند .
مساله ها را خوب حل می کنند .
حافظه خوبی دارند .
به موسیقی علاقه خاصی دارند .
از آموخته های قبلی شان استفاده می کنند .
سریع یاد می گیرند .
قادرند وسایل را به ترتیب بچینند .
مستقل کار می کنند .
شوخ طبع هستند .
کارهای سخت را با پیگیری بیشتری انجام می دهند .
داستان می سازند و آنها را تعریف می کنند .
به خواندن علاقه دارند .
مشاهده گران خوبی هستند .
یک کودک با استعداد ممکن است تمام یا چند خصیصه از این خصوصیات را داشته باشد ، اما متخصصان و والدین باید با مشاهده رفتارهای کودکشان به این خصوصیت ها پی ببرند . برای این کار آزمایش کودک در موقعیت های متفاوت اهمیت زیادی دارد .
در زیر چند نمونه از نتایج انجام ندادن تست ها را بررسی می کنیم . خیلی از شاگردان با استعداد به نظر مشکل ساز می رسند و مسوولان را به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین به دردسر می اندازند . رفتار کودک با استعداد معمولا با رفتار کودکان دچار بیش فعالی اشتباه گرفته می شود . با انجام چند تست ، تفاوت کودک با استعداد و بازیگوش را مشخص کنید .
برخلاف تصور عام که فکر می کنند اگر کودکشان با استعداد است یعنی می تواند از همسن هایش بالاتر باشد ، بچه های با استعداد تمایل زیادی به بودن در گروه هایی با سطح خودشان دارند .
آزمایش هوش کودکان
آزمایش برای اینکه مشخص شود کودکی با استعداد است ، به تخصص خاصی نیاز دارد . توصیه می شود در این زمینه از یک روان شناس کودک کمک بگیرید . در آزمونهای بهره هوشی ، دو آزمون معروف تر از بقیه هستند : استنفورد بینه و مقیاس هوش وکسلر . اگر نمره کودکتان در هر کدام از این تست ها بیشتر از 120 باشد ، یعنی کودک هوش بالایی دارد و اگر این نمره از 160 بالاتر باشد ، نشانه استعداد اوست ، اما این تست ها محدودیت های خاص خود را دارند ؛ در آنها هوش خام ارزیابی می شود ولی دانشمندان ارتباط بین هوش بالا و کودک با استعداد را هنوز تشخیص نداده اند . خیلی از کودکان خلاق و با استعداد لزوما بهره هوشی بالایی ندارند زیرا خیلی از استعدادها در این تست ها ارزیابی نمی شوند . بهترین راه ارزیابی این است که به فعالیت های کودکتان به صورت کلی نگاه کنید ؛ مثلا هوش عاطفی ، استعداد در موسیقی ، ورزش ، کارهای دستی و زبان را در آنها بررسی کنید . در هر کدام از این موارد کودک با استعداد متفاوتی برخورد می کند .
انجمن کودکان با استعداد می گوید : « مطالعه ها نشان می دهد به غیر از معیارهای گفته شده ، منابع و افراد هم در این زمینه موثر هستند . منظور از افراد ، کسانی است که از کودک مراقبت می کنند یا در پرورش او دخیل هستند مثل خانواده ، معلم و حتی هم شاگردی هایش» .
پاسخ به 4 پرسش رایج درباره کودکان بااستعداد
آیا کودکان با استعداد به رفتارهای خود آگاه هستند؟ بیشتر کودکان با استعداد تا سن 10 سالگی متوجه متفاوت بودن خود نمی شوند .
آیا امکان دارد کودکان با استعداد با کودکان تنبل اشتباه گرفته شوند ؟ قطعا بله ، مثال های زیادی وجود دارد ؛ « چرچیل» کلاس ششم ابتدایی رد و نیوتن در سن 14 سالگی از مدرسه اخراج شد .
چه چیز روی پیشرفت کودکان تاثیر بیشتری دارد؟ محققان دانشگاه شیکاگو 100 فرد موفق را بررسی کردند ( شامل ریاضیدان ، موسیقیدان ، ورزشکار ) و به این نتیجه رسیدند که والدین و معلمان روی آنها تاثیر گذاشته اند و این مساله ثابت می کند که کودکان با استعداد ، در محیط مناسب و در کنار افراد مناسب رشد کرده اند .
آیا با استعداد بودن به معنای کامل بودن است؟ نباید تصور کنیم که با استعداد بودن کودک به این معنی است که هیچ مشکلی ندارد . فراموش نکنید او اول کودک است و بعد با استعداد ، پس حق اشتباه کردن دارد .
با اینکه محققان و معلمان متوجه شده اند خیلی از کودکان با استعداد لزوما نمره های بالایی نمی گیرند ، اما عقیده عمومی این است که نمره بالا نشانه هوش بالاست . تعریف های متفاوتی از هوش وجود دارد ، اما در نهایت همه محققان معتقدند که هوش به ژنتیک و مهم تر از آن عوامل محیطی ربط دارد . به عنوان پدر و مادر هرگاه متوجه شدید کودکتان در زمینه خاصی متفاوت است ، حتما بیشتر بررسی کنید تا در مسیر درست قرار بگیرد .
ترجمه : پروانه شهرکی