سارقان زمان
هر چیز به همان میزان که داراى اهمیت و ارزش است ، دشمن و آفت پیرامون آن نیز بیشتر خواهد بود . اگر برنامه ریزى داراى اهمیت ویژه است باید خوب بدانیم که این پدیده با ارزش سارقان بیشمارى نیز دارد . سارقان زمان همیشه در اطراف مایند و اگر مهار نشوند ، فرصت هاى بى بازگشت را از بین مى برند .
سارقان زمان را مى توان در این پدیده ها یافت :
تعارفات
تعارفات بیش از حد و نداشتن شهامت نه گفتن ، نابودگر فرصت ها است . بیشتر افراد که در زندگى شکست هاى ناشى از اتلاف فرصت ها را یدک مى کشند و در برنامه ها با انبوهى از کارهاى نیمه تمام و فعالیت هاى زخمى رو به رویند ، تنها بدان سبب است که نمى توانند پاسخ نه دهند ، به همین علت در دام این سارق گرفتار مى شوند .
امروزه بعضى از افراد نمى توانند یا نمى دانند که چگونه ، چه زمانى و به چه شیوه اى به سارقان زمان پاسخ بدهند و تنها راه این امر را توسل به عذر یا بیمارى مى دانند .
به گفته پژوهش گران : میانگین فاصله بین خداحافظى یک خانواده بعد از میهمانى تا زمان خروج از منزل حدود 30 دقیقه است .
عادتهاى بد خوراکى
در غذاى ما ایرانیان کربوهیدرات و نشاسته و قند بسیار زیاد است . این نوع تغذیه عامل بسیار مهمى در خستگى مفرط، چاقى و اختلال در برنامه ها است .
حضرت امام على علیه السلام مى فرماید:
عادت سرشت و طبیعت دوم انسان است . سرشت اولى همان طبیعت فطرى است . و سرشت دومى عادت ها است .
نیز مى فرماید : عادت چون پادشاه قدرتمند بر قلمرو وجود انسان حکم مى راند .
و نیز مى فرماید : عادت ، آفت تلاش ها و کوشش هاى انسان است .
آن حضرت در جاى دیگر مى فرماید : عادت ، دشمنى است که مالک انسان مى شود و انسان برده وار در اختیار او قرار مى گیرد . البته در این همه ، منظور عادت هاى بد است .
تلفن
تلفن از ابزارهاى ضرورى زندگى بشر امروز به شمار مى رود . اما با همه سودمندى اش ممکن است سارق زمان باشد . گفتگوهاى طولانى ، حاشیه روى هاى بى مورد و حتى استفاده هاى مکرر و غیرضرورى از آن به خستگى روانى ، انقطاع از زمان و کار، عصبانیت ، ابهام و تحلیل رفتن قواى جسمانى مى انجامد . خلل هایى که تلفن هاى غیرضرورى در کار پدید مى آورند موجب هدررفتن وقت مى گردد .
ملاقات کنندگان
در خانه ، محل کار، خیابان و محیط هاى دیگر اجتماع با افراد گوناگونى ارتباط داریم و با آنها ملاقات ، صحبت و رایزنى مى کنیم ، بعضى افراد فرصت هاى مرده خویش را براى ملاقات غیرضرورى با ما تنظیم مى کنند ، و چه بسا ما در اوج مطالعه یا کار و فعالیت باشیم ، باید توجه داشته باشیم که بسیارى از این ملاقات ها ارتباط ها از سود معنوى و مادى و ارزشى تهى است . این دیدارها وقت را نابود مى کنند و آدمى را از پرداختن به امور مهم تر باز مى دارند .
اطلاعات اضافى
اغلب افراد در محیط کار و زندگى با اطلاعات ، یادداشت ها و مطالب اضافى رو به رویند . این اطلاعات که ذهن ما را اشغال کرده است ، معمولا به نابودى وقت مى انجامد . بررسى و مراجعات مکرر و بیهوده و بازبینى خاطرات نهفته در لابلاى آن ها، جز اتلاف وقت معنایى ندارد .
براى پیشگیرى از این هزینه جبران ناپذیر، باید اطلاعات کیفى موجود ، پس از دسته بندى ، در جاى مناسب قرار گیرند و اطلاعات کمى به شکل فهرست ، نمودار یا جدول و غیر آن خلاصه شوند تا به هنگام نیاز به بخشى از آنها، به بازبینى تمام آنها ناگزیر نگردیم وقت بسیار هزینه نکنیم .
هشدارى در استفاده از اینترنت
یکى از خطرات که حتى کارشناسان میکروسافت و خود بیل گیتس به آن اشاره کرده این است که یکى از اهداف شیطانى و پشت پرده و ضمنى راه اندازى وسیع اینترنت غرق کردن مردم دنیا در اطلاعات اضافى است . آموزش اینترنت و کسب اطلاعات جدید و مفید کار پسندیده اى است ، اما غرق شدن در غرقاب اطلاعات بى پایان و غیرضرورى آن نوعى اتلاف زمان ، عمر، هزینه و فرصت ها است . البته این قضیه در امور سرگرم کننده دیگرى غیر از اینترنت هم ممکن است صادق باشد که افراط و تفریط در هر کارى نابودگر فرصتها و منابع است .
خودمحورى
یکى از سارقان اصلى زمان ، خودمحورى (خود را قطب ، ناظر و فاعل همه کارها دانستن ) است . در حالیکه در انجام کارها مى توان از دیگران کمک گرفت ، که اصطلاحا بدان مشارکت یا مدیریت مشارکتى یا تفویض اختیار گویند . بنابراین باید در انجام کارها از یارى همکاران و دوستان بهره بگیریم و از هزینه کردن وقت در امور کم اهمیت پرهیز کنیم . افزون بر این خود محورى سبب فشار عصبى و تنش هاى روانى شدید مى گردد . افراد خود محور در انبوهى از اطلاعات غوطه ورند و همواره از کمبود وقت شکوه مى کنند .
از همین رو متخصصان برنامه ریزى مى گویند : خود را در گیر کارهایى که دیگران هم مى توانند انجام دهند یا باید انجام دهند نکنید .
افراد خودمحور گاهى در انبوهى از کارها که جرات یا جسارت تفویض آن را ندارند دفن مى شوند بسیارى از دوستان همکاران اعضاى خانواده و غیر آن مى توانند در خیلى از امور به ما کمک کنند .
تقسیم نمودن توان انجام کار
انسان از ظرفیت و توان انجام کار محدود برخوردار است . همه ما انسان ها در طى شبانه روز ظرفیت هایى متفاوت داریم بنابراین ، توان انجام کار تعریف شده و محدودى را مى توانیم مصرف نماییم و شایسته است که با توجه به امور وظایف هایمان انرژى خود را تقسیم نماییم . استفاده موثر از وقت به میزان تقسیم صحیح توان انجام کار در طى شبانه روز بستگى دارد . بسیارى از افراد در نخستین ساعات صبح فعال و پر جنب و جوش ظاهر شده ، همه توان خود را مصرف مى کنند ، تا جایى که توان جایگزین هم نمى تواند ، آنها را براى فعالیت هاى بعدى آماده کند و علاوه بر آن استهلاک روانى آنها را بى رمق مى سازد . به همین علت ساعات باقى مانده شبانه روز به سبب این خستگى طاقت فرسا تلف مى گردد . در حقیقت این تندى و خستگى عامل سرقت زمان هاى باقى مانده مى گردد .
پس بهتر است که توان خود را در طى روز تقسیم کنیم و با صبر و حوصله و بردبارى بر توسن زمان و توان مسلط شویم و بدانیم که کارهاى ضرورى و غیر ضرورى کدامند و توان خود را مطابق آنها تنظیم و در تمام ساعات روز آن را تقسیط (قسط بندى ) کنیم .
ترک اولویت گذارى
نداشتن فهرستى از کارها و مشخص نبودن اولویت ها عامل دیگرى است که به نابودى فرصت هاى مى انجامد . کارهاى روزانه ما سه حالت دارند :
- امور فورى
- کارهاى متوسط
- امور عادى و معمولى
اگر کارها درست اولویت بندى نشود در موضوعات جزئى و بى اهمیت وقت بسیارى را هزینه مى کنیم و در نتیجه نمى توانیم به قدر کافى در وظایف عمده و حساس متمرکز شویم . داشتن یک دفترچه کوچک براى فهرست کردن کارها بر اساس اهمیت شان بسیار سودمند است .
نوع نگرش به زمان
نوع نگرش به زمان ، گویاى روش استفاده و بهره گیرى از آن است . نگرش به زمان در قالب روز هفته و ماه به سرقت پنهان زمان مى انجامد براى جلوگیرى از این سرقت باید زمان را در قالب هاى دقیقه ، ثانیه و لحظه بینیم برنامه ریزى و زمان بندى شده ، یعنى نجات دادن و ذخیره سازى لحظه ها و ثانیه ها .
آثار نگرش دقیق و لحظه اى به زمان
- اهداف حرفه اى و شخصى سریع تر و مطمئن تر حاصل مى گردند.
- وقت ذخیره مى شود
- وقت کافى براى رسیدن به تمام کارها، وظایف و فعالیت ها خواهیم داشت .
- فشار عصبى روز مره زندگى کاستى مى پذیرد و انسان از عادت ها و روش هاى بهتر و مطمئن تر برخوردار مى شود.
راز موفقیت بسیارى از افراد موفق ، استفاده بهینه و کارآمد از لحظات و فرصت هاى کوچک زندگى است .
ابهام در اهداف و مقاصد
مارک تواین مى نویسد : اگر اهدافش روشن نباشد، باید دوچندان زمان صرف نمود و دو چندان تلاش کرد .
مدیریت زمان در بستر اهداف محرک و مشوق فعالیت هایند.برنامه ریزى مبتنى بر هدف روشى بهینه و پاسخ گوتر است .
آن که در برنامه هایش اهدافى آگاهانه و هوشمندانه پى مى گیرد، با استفاده از انضباط و انگیزش شخصى ، بعدى جدید در خویش پدید مى آورد که اصطلاحا نیروهاى ناخود آگاه خوانده مى شود. روشن بودن اهداف با تعیین اولویت ارتباط تنگاتنگ دارند. یعنى اولویت با اهداف روشن و آسان است ابهام در اهداف به تعیین نکردن اولویت و در نتیجه از دست دادن فرصت در کارهاى کم اهمیت مى انجامد.