اصول رفتار سیاسی حاکمان در نامه 53 نهج البلاغه
قسمت اول
1. حاکمان نسبت به سامان دهی امور زندگی مادی و اجتماعی مردم و اصلاح معنوی آنان مسئوولیت دارند.
2. تقوی بزرگترین و مهم‌ترین ویژگی لازم برای یک حاکم اسلامی است. تبعیت از فرامین قرآن در واجبات و سنن نتیجه این تقوی است.
3. ویژگی دیگر حاکم، مخالفت دائمی او با هوای نفس و خواسته‌های نفسانی است.
4. حاکم باید نگران قضاوت نهایی مردم نسبت به رفتارش باشد؛ زیرا این قضاوت نشانی درست از قضاوت خداوند است.
5. تنها با تسلط بر هوای نفس و ممانعت نفس از آنچه نارواست حاکمان به صلاح می‌رسند.
6. رحمت و محبت به مردم باید در قلب و عمق جان حاکمان جای گرفته باشد. این رحمت باید نسبت به همکیشان و غیر مسلمانان عام و فراگیر باشد.
7. حاکم باید در برابر عصیان و خطای مردم، روش عفو و گذشت و سماحت پیش گیرد.
8. حاکم باید حکومت را آزمایش الهی و تنها وظیفه‌ای برای رسیدگی و خدمت به مردم بداند.
9. کیفر دادن خاطیان، کاری است از سر اضطرار که نباید حاکمان را مسرور سازد.
10. با وجود راه گریزی از اعمال خشونت و تندی نباید حاکمان به این کار دست یازند.
11. این گفته و ذهنیت که دیگران باید به فرمان من گوش سپارند، تباه کننده دل و دین حاکم و فراهم کننده دشواری برای حکومت اوست.
12. برای پرهیز از خودبینی و غرور و مهار سرکشی نفس اماره، باید نگاه حاکمان بر عظمت قدرت و ملک الهی باشد که بر سر آنان قرار دارد و آنان را در برابرش جز عجز و زبونی و ذلت توانی نیست.
13. اظهار تکبر و غرور حاکمان، تشبه بر عظمت کبریائی خداوند و نتیجه‌اش ذلت و زبونی آنان است.
14. حاکم باید میان همه مردم به انصاف و یکسانی و عدم تبعیض رفتار کند؛ زیرا عدم رعایت مساوات ظلم است و خداوند خصم کسی است که بر بندگان ظلم روا دارد.
15. هیچ چیزی چون ظلم بر بندگان، به زوال نعمت و فرود آمدن نعمت منتهی نمی‌شود.
16. بهترین تصمیم و اقدام حاکمان، اقدامی است که: 1ـ بیشتر با معیارهای حق منطبق باشد. 2ـ بیش از همه عدالت را محقق سازد 3ـ رضایت توده مردم را بیشتر فراهم سازد.
17. کارهای حاکمان باید به جای تامین خواست اقشار برگزیده، رضایت توده و عامه مردم را تامین کند زیرا ناخشنودی خواص قابل تحمل است ولی خشم توده مردم قابل تحمل نخواهد بود؛ و دیگر اینکه توده مردم از ارج و ارزش بیشتری نسبت به خواص برخوردارند.
18. حاکمان باید بیشتر توجه و تمایلشان به عامه مردم باشد نه به خواص و برگزیدگان و مرفهین و قدرتمندان.
19. حاکمان باید اسرار مردم را پوشیده بدارند و فاش کنندگان عیوب مردم را از خود برانند.
20. حاکمان باید دل خود را نسبت به آحاد مردم صاف کنند و جز مهر و عطوفت از آنان در دل نداشته باشند .