روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی را گرامی می داریم .
به مناسبت 15 مرداد
با آرزوی عزت و آزادی برای همه انسان ها در همه زمان ها و همه زمین ها .
ما فرزندان آدم را بسیار گرامی داشتیم . آن ها را بر مرکب های خشکی و دریا سوار کردیم و از هر غذای لذیذ و پاکیزه ایشان را روزی دادیم و بر بسیاری از آفریدگان خود برتری و فضیلت بزرگ بخشیدیم . ( اسری ، 70)
انسان اشرف مخلوقات و افضل موجودات است . خداوند در بین همه موجودات و مخلوقات تنها انسان را کرامت بخشید و او را بر سریر سبز فضیلت نشانید ؛ بنابراین انسان ( به ماهو انسان ) کریم است . به دیگر سخن انسان فاقد کرامت انسان نیست!
کرامت انسان ایجاب می کند که او بر فراز رفیع ترین چکاد خلقت بایستد و شخصیت منحصر به فرد خود را ، خود بسازد . در میان همه موجودات انسان تنها کسی است که این کرامت و عزت و اختیار را یافته است که می تواند ابعاد وجودی خود را پی ریزی کند .
حفظ کرامت برای همه انسان ها ضروری و لازم است و برای مسلمانان ضروری ترین حق و لازم ترین وظیفه و تکلیف است . انسانی که برای خود کرامت و عزت قائل است و خود را کریم می داند ، پیوسته می کوشد تا آیینه دل خود را از زنگار های رذایل بزداید و به آرایه های فضایل بیاراید .
امام علی (ع) می فرمایند : « کسی که شخصیت خود را گرامی بداند ، شهواتش را خوار و بی ارزش می شمارد .» آن حضرت بر این باور است که هر کس شخصیت خود را گرامی بدارد ، آن را با پلیدی گناه و معصیت نمی آلاید .
انسان شریف و کریم در نگاه امام علی (ع) کسی است که نفس و شخصیت خود را از ذلت ها و خواری ها تزکیه می سازد . در مکتب حیات آفرین و عزت بخش مولا (ع) به انسان کرامت باخته ، امید خیری نیست .
امام هادی ( ع ) نیز توصیه می فرمایند : « از شر و بدی انسانی که در نفس خود خواری و پستی احساس می کند ، در امان نباشید .»
هیچ انسان سالمی تکبر نمی ورزد و ستم نمی کند مگر به خاطر پستی و ذلتی که در شخصیت خود احساس می کند . این حقیقت ارزشمند روان شناسی را امام علی ( ع ) به وضوح و روشنی بیان می فرمایند : « ما من رجل تکبر او تجبر الا لذله وجدها فی نفسه . »
شخصیت انسان از دو بعد متضاد روحانی - جسمانی ، خاکی - افلاکی و انسانی - حیوانی تکوین یافته است . آفریننده مهربان خود می فرماید : انسان را از « حماء مسنون » و « صلصال کالفخار» یعنی گل خشکیده و لجن بد بو آفریدم ؛ سپس از روح خود در او دمیدم : « نفخت فیه من روحی » . بنابراین هر انسان حق و وظیفه دارد که در تمام طول عمر خود پیوسته و هر لحظه مهم ترین دغدغه و اضطرابش این باشد که مبادا از « صراط » باریک تر از مو و تیزتر از شمشیر طریق انسانی بلغزد و در دوزخ حیوانیت و پستی سقوط کند .
بینش تربیتی اسلام بر این روش تاکید می ورزد که بدی انسان ها را هم با نیکی و احسان تلافی کنید ؛ تا مبادا خصلت حیوانی و نفسانی او تحریک شود و دست به کنش ها و واکنش هایی بزند که خلاف فطرت انسانی اوست . بنابراین روش های تکریم شخصیت و تشدید محبت به همه انسان ها به ویژه نسبت به مربیان بسیار توصیه و تاکید شده است .
امام علی ( ع ) می فرمایند : « برادرت را با نیکی کردن به او تنبیه کن و بدی او را با خوبی کردن به او دفع کن . » آن حضرت برای تحریک و ترغیب بعد انسانی و تقویت روحیه فضیلت خواهی و ایثار گری حتی در دشمن ، شکرانه پیروزی بر دشمن را عفو و گذشت می دانند .
پیامبر بزرگ رحمت و مبشر سترگ فضیلت حضرت محمد (ص) بهترین مردم دنیا و آخرت را کسی می داند که دارای این چهار خصلت و ویژگی باشد :
عفو کنی کسی را که به تو ستم کرده است .
برقراری پیوند با کسی که از تو بریده است .
نیکی کنی با کسی که به تو بدی کرده است .
و بخشش کنی به کسی که تو را محروم کرده است .
امام سجاد ( ع ) ، چکاد انسانیت و محبت را تا آنجا رفعت می بخشد و تا آنجا بر تربیت و سازندگی انسان ها ارج می نهد که برای ستمگر نیز حقی قائل می شود ( البته در صورتی که به اصلاح او بینجامد ) : حق کسی که به تو ستم کرده این است که او را ببخشی ، مگر این که بدانی زیان دارد .
البته عفو و گذشت نسبت به ستمگر را مولا علی ( ع ) به خوبی تبیین می کنند : عفو کنی کسی را که به ستمگری و ندامت خود اقرار دارد ، نه کسی که همچنان در ستم کردن اصرار می ورزد .
همین حقیقت هستی را قرآن کریم در زیباترین تعبیر و رساترین تفسیر بیان می فرماید: بدی ها را با نیکی و احسان دفع کن . در این صورت بین تو و کسی که با تو دشمنی دارد ، دوستی گرم و صمیمی برقرار می شود .
هر انسان به طور اعم و هر مسلمان به طور اخص باید با تمسک و توسل به تکریم شخصیت خود و دیگران بکوشد تا از وجود خود و دیگران ، شخصیت هایی بزرگوار ، ایثارگر و کریم بسازد .
امام علی ( ع ) در رهنمود تربیتی ارزنده خود می فرمایند : نفس خود را گرامی بدار از این که مبادا دچار پستی ها شود ؛ زیرا تو اگر از نفس خود چیزی را از دست دادی ، چیزی جای او را نمی تواند پر کند .
در همین زمینه از حضرت امام سجاد ( ع ) می پرسند : « چه کسی با عظمت ترین انسان هاست ؟ » می فرمایند : « کسی که تمام دنیا را با خودش برابر نمی کند . » ( تحف العقول ، ص 200)
شایسته است ما مسلمانان ، همه انسان ها و شهروندان جامعه را قدر بدانیم و در عرصه ارزش ها بر صدر بنشانیم .